Խաղը (իքն)ուսուցման բարձրագույն ձևն է։ Խաղերի մեջ թաքնված են այն կարևորագույն գիտելիքները և հմտությունները, որոնք այդ խաղերը ստեղծողները կարևորել են։ Ցանկացած գիտելիք կամ հմտություն, որը հնարավոր է եղել ձևակերպել որպես խաղ, մանկավարժորեն «հաջողված նախագիծ» է։
Մենք մեր ավանդույթները ու պատմությունը լավ չգիտենք։ Հաճախ մեզ թվում է, որ մեր ավանդույթները մեր այսօրվա կենցաղավարությամբ են սահմանափակվում, սակայն կենցաղավարության տարրերի մի զգալի մասը համեմաբատաբար նոր երևույթ են։ Այս, և այս տեսակ գրքերը լույս են սփռում մեր իրական ավանդությների և սովորությունների վրա։ Այս գրիքը մի հրաշալի աղբյուր է ազգագրական տեղեկությունների տեսանկյունից։
Դուք կսիրեք այս գրքերը, որովհետև կվերագտնեք ձեր մանկության մոռացված խաղերը։
Դուք այն կսիրեք, որովհետև կգտնեք հայկական այնպիսի խաղեր և գեղեցիկ ավանդույթներ, որոնց մասին անգամ պատկերացում չեք ունեցել, դրանք ձեզ կհիացնեն և կցնցեն ․․․
Հոգեբանները բակային խաղերում կարևորում են միասնության գաղափարը, եթե համակարգչով խաղալիս՝ երեխան է ու համակարգիչը, ապա բակային խաղի ժամանակ երեխաները միմյանց հետ են խաղում, ինչը նպաստում է նոր ծանոթությունների ու հարաբերությունների հաստատմանը: Երեխաներն ավելի հեշտ են կողմնորոշվում ժամանակի և տարածության մեջ, հեշտությամբ են հաղթահարում կյանքի դժվարությունները: Բակային խաղերն ապահովում են նաև երեխայի ֆիզիկական առողջ աճը, բացատրում են հոգեբան մասնագետները:
Խաղերի մասին կարող ես սիրելի ընթերցող հետաքրքիրը բացահայտել այս երկու հատորում՝
Գյուղական ճամբարը հնարավորություն է տալիս բացի սովորողների ինքնակազմակերպումից, այլ նաև հենց խաղերի անհրաժեշտ գործիքների պատրաստմանը մասնակցել, ինչպես առաջ պատրաստում և խաղում էին։
Այս անգամ ընտրեցի այն խաղերը, որոնք կարճ ժամանակում հնարավոր էր ինչոր չափով պատրաստել և խաղալ։
Ազգային խաղեր՝
- Քարկտիկ
- Յոթ քար
- Ջղլախտի կամ լախտախաղ
- Ուժային խաղեր (պարան քաշոցի, փայտքաշոցիք, կոխ, գոմշակռիվ, աքլորակռիվ)
- Լարախաղաց կամ Փահլեվանի խաղ
- Լուլ ու փետ, չլիկ դաստա կամ կտափայտ
- Հոլախաղ
Քարկտիկ
Քարկտիկը խաղում են 5 քարով, որոնցից չորսը նյութական աշխարհի հիմքը համարվող չորս տարրերն են՝ ջուրը, օդը, հողն ու կրակը, իսկ հինգերորդը՝ եթերը։ Խաղն ունի վեց փուլ՝ մինպար, մեկնուկ, երկնուկ, թաք ու երեքնուկ, շնուկ, ճանտաս։
Յոթ քար
Ասում են, թե երեխաները յոթ քար են խաղացել թշնամու կոտրված վահանի կտորներով: Եվ նրանց նպատակն է եղել անպայման կառուցել քանդված յոթ քարերը, այսինքն՝ ամրոցը, և թշնամուն դուրս քշել սեփական տարածքից: Իսկ ներսի խաղացողները փորձում են խանգարել, և այդպես սկսվում է պայքարը։
Լախտախաղ
Հայոց տարբեր գավառներում լախտախաղը հայտնի է եղել տարբեր անուններով՝ «Ջղլախտի», «Գծալախտի», «Կարապետ լախտի», «Գոտու խաղ» և այլն: Շրջան են գծում, որի ներսից և դրսից կանգնում են խաղացողները: Ներսի խաղացողները պաշտպանում են իրենց գոտիները, իսկ դրսի խաղացողները գոտիով փորձում են փախցնել պաշտպանվող գոտին: Եվ գոտին փախցնելուց հետո սկսում են ներսի խաղացողներին հարվածել: Ըստ պայմանի, կարելի է հարվածել միայն ոտքերին, բայց շրջանից դուրս եկողը հարվածներ է ստանում նաև մարմնին: Բավական դաժան խաղ է, սակայն մի շատ կարևոր հատկություն է զարգացնում՝ խաղացողները սովորում են հարվածները պատրաստված ընդունել:
Լուլ ու փետ
«Լուլ ու փետ», «Կտափայտ» կամ «Չլիկ Դաստա»։ Այսպես է ընդունված անվանել խաղը հայոց տարբեր ազգագավառներում: Խաղում են փոքրիկ մի փայտի կտորով, որի երկու ծայրը սրվում է, իսկ մեկ ուրիշ ավելի մեծ փայտով հարվածում են սուր ծայրին։ Փայտիկը բարձրանում է օդ, և խաղացողը պետք է կարողանա օդից որսալով հարվածել փայտիկին. որքան հեռու՝ այնքան լավ։
Pingback: Զովաբերի և Արտանիշի ճամբարների երաժշտական նախագիծ — Արմենուհի Սոկրատունի
Pingback: Գյուղական ճամբար Զովաբերում և վրանային ճամբար Արտանիշում – «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր՝ եռամարտի կազմակերպիչ
Pingback: Ազգային-բակային խաղեր — «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր՝ երկարացված օրվա կազմակերպիչ
Pingback: Ազգային Խաղերը Միջին դպրոցում — Արմենուհի Սոկրատունի
Pingback: Ազգային Խաղերը Միջին դպրոցում — Արմենուհի Սոկրատունի