Վայր՝ Հյուսիսային դպրոց-պարտեզ, Քոլեջ
Ժամանակահատված՝ ուսումնական տարի
Մասնակիցներ՝ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Հյուսիսային դպրոց-պարտեզի և Քոլեջի նախակրթարանի սովորողներ
Տարիքային խմբեր`2-5 տարեկաններ
Նպատակ`
ազգային մշակույթի յուրացում գինու արարման միջոցով:
Ընթացքը
- տարբեր աղբյուրներից ուսումնասիրում են գինի պատրաստելու մասին
- համակարգում են հիմնական գործողությունները,
- սովորում են խաղողաքաղի և խաղող ճմռելու երգեր, պարերգեր, պարեր
- խաղում են խաղող ճմռելու խաղեր
Արդյունքները՝
Մասնակիցները կիմանան գինու պատմությունը ազգային երգերի միջոցով:Կկարողանան որոշակի գինի արարելու ընթացքին մասնակից լինել:
Հետևություն
Ի՞նչ տվեց այս աշխատանքը մասնակցին:
ի՞նչ նորություն կարողացավ ներմուծել խաղողի ևգինի ստանալու երգերը կատարելիս, կցանկանա՞ նորից կատարել և ծեսին նոր կյանք տալ:
Արդյունք
Նկարել, տեսագրել, գրի առնել աշխատանքի ընթացքը, ներկայացնել Քոլեջի և հյուսիսային դպրոցի ենթակայքում, կրթահամալիրի կայքում՝ ֆիլմի, ֆոտոպատումի, նկարագրության տեսքով:
Ծրագիր՝
- <<Բաղը քաղինք>>
- <<Քաղենք խաղողը>>
- «Աշուն»
- <<Տըկճոր>> դասավանդողների կատարմամբ
- «Խաղողագովք»
- «Տո լաո» դասավանդողների կատարմամբ
Տեքստեր՝
<<Բաղը քաղինք>>
Բաղը քաղինք, խաղողը տարանք,
Չարազը, չարազը,
Ճառթեք, տըղներ, մաճառ խըմենք,
Ավազը, ավազը:
Խաղողը ճառթենք, կարմիր շիրան
Չըռչըռա, չըռչըռա,
Լըցնենք կարասն, էփի, թափի,
Վըռվըռա, վըռվըռա:
Դե՛, Ճառթի, հա՛, դե՛. Ճառթի, հա՛,
Կըրընկի, կըրընկի,
Չըփչըփացրու, ֆըռռա — խաղա
Տըրընգի, տըրընգի:
Խաղողը ճառթի, շիրան հանենք,
Ճըփճըփա, ճըփճըփա,
Մաճառ խմենք ու խաղ կանչենք,
Զըրընգա, զըրընգա:
<<Քաղենք խաղողը>>
Քաղենք խաղողը, լըցնենք կողովը,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Բե՛ քաղենք սևը, փըռենք արևը,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Բե՛ քաղենք խարջին, ծախենք, տանք խարջը,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Քաղենք Ըռըզգին, աղեկ կտան գին,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Քաղենք լալվարին, էս տարվա բարին,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Քաղենք Քիշմիշին, տանք մեր Անուշին,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Քաղենք Սաթենին, տանք Սաթենիկին,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Քաղենք Նազելին, չըմընա կալին,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Քաղենք Արենին, շուտ գըցենք գինին,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Լըցնենք կարասը, որ շուտ խաղ ասը,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Լըցնենք տըճերը, որ շուտ ճըկմըկա,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Շուտ գցենք մաճառ, խմենք անպատճառ,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Փըռենք բոլ չամիչ, ուտենք քիչ ու միչ,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
Բոլ դոշաբ էփենք, ձմեռը շըփենք,
Շուտ-շուտ, շուտ-շուտ, շուտ-շուտ:
Անենք բոլ կախան, պըրծնի մեր յախան,
Ճութ-ճութ, ճութ-ճութ, ճութ-ճութ:
«Աշուն»
Ջան, ջան, ջան աշուն է,
Տես, տես, տես նախշուն է,
Տանձ ու խնձոր ուտելու
Նա մեզ այգի է կանչում:
Ջան, ջան, ջան աշուն է,
Տես, տես, տես նախշուն է,
Դեղձ ու սալոր ուտելու
Նա մեզ այգի է կանչում:
Ջան, ջան, ջան աշուն է,
Տես, տես, տես նախշուն է,
Նուռ, սերկեւիլ ուտելու
Նա մեզ այգի է կանչում:
Ջան, ջան, ջան աշուն է,
Տես, տես, տես նախշուն է,
Անուշ մրգեր ուտելու
Նա մեզ այգի է կանչում:
<<Տըկճոր>>
Տըկճոր առանց քեզ խավար է օրս,
Վերցնեմ գավաթով, լըցնեմ իմ փորըս,
Ա՜խ, տիկը-տիկը, վա՜խ, տիկը-տիկը,
Ջա՜ն տիկը-տիկը տըկճոր,
Առանց քեզ երբեք չունեմ մեկ լավ օր։
Պիպիկըդ նախշեմ էրծաթով, ոսկով,
Կյանքըս մատաղ կանեմ, ես քեզ մի խոսքով,
Ա՜խ, տիկը-տիկը, վա՜խ, տիկը-տիկը,
Ջա՜ն տիկը-տիկը տըկճոր,
Առանց քեզ երբեք չունեմ մեկ լավ օր։
Դու չորս պոզանի, սիռուն աննըման,
Առանց քեզ չըլնի, ոչ քեֆ, ոչ նշան,
Ա՜խ, տիկը-տիկը, վա՜խ, տիկը-տիկը,
Ջա՜ն տիկը-տիկը տըկճոր,
Առանց քեզ երբեք չունեմ մեկ լավ օր։
Խաղողագովք
Գովենք, գովենք, ո՞ւմ գովենք,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն,
Խաղողի համը գովենք,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն:
Խաղող լցնենք հնձանը,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն,
Ճզմենք, լցնենք տակառը (կարասը),
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն:
Տակառ տանենք մառանը,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն,
Մաճառ խմենք աշնանը,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն:
Մաճառ թողնենք մառանը,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն,
Գինի խմենք ձմռանը,
Ջա՜ն, խաղող, ջա՜ն, ջա՜ն:
Տո լաո
1. Տո լաո, տո լաո:
Մեկ որ մենք ժողվանք գացինք Որոշված տեղ ուրախութեն:
2. Տո լաո, տո լաո:
Մեզնից մեկ վերուց ասաց՝
Էկեք չանենք տըղեկութեն:
3. Տո լաո, տո լաո:
Էն գինին, կարմիր գինին
Թող գա ֆռա մըջ մեր գլխին:
4. Տո լաո, տո լաո:
Էն լուսին, պանցրիկ լուսին
Էն աստղեր, պեծ – պեծ աստղեր Թող պսպղա վեր մեր գլխին:
Օրհնանքներ`
– Էս մի ճութը հողի պաշտպան հրեշտակին,
– Էս մի ճութը թռչուններին,
– Էս մի ճութը մուկ-մորեխին,
– Էս մի ճութը որբին ու աղքատին,
– Էս մի ճութը անցորդին,
– էս մի ճութն էլ Արեգակին, Լուսնյակին, Լուսաստղին…