Վայր` Հյուսիսային դպրոց-պարտեզ

Տարիքային խմբեր` 5 – 6 տարեկաններ

Նպատակ`

• ազգային մշակույթի յուրացում ծեսերի (որպես միասնական, բազմաբնույթ, ինտեգրված գործունեություն) միջոցով:

Ընթացքը`

• տարբեր աղբյուրներից ուսումնասիրում են «Համբարձման» խորհուրդի մասին
• Սովորում են «Համբարձման» ասիկներ,
• Պատրաստում են երգերին և խաղերին անհրաժեշտ ռեկվիզիտներ,
• համակարգում են հիմնական գործողությունները,
• սովորում են «Համբարձման» ազգային ծիսական երգեր,պարեր և խաղեր։

Աշխատանքների ծավալը և ժամանակացույցը`

Մայիսյան հավաք

Արդյունքները`

մասնակիցները կիմանան`                                                              

• ազգային ծեսեր,
• ազգային սովորույթներ,
• հայկական ժողովրդական, ծիսական երգեր, խաղերգեր։

կկարողանան`

• երգել հայկական ազգագրական և ծիսական երգեր,
• ծեսին նոր կյանք տալ։

կլինեն`

• Ծեսը իմացող ակտիվ մասնակից, փոխանցող, տարածող:
• Ծեսն այն միջավայրն է, որտեղ մասնակիցները ծեսի նախապատրաստական և իրականացման ընթացքում կկիրառեն իրենց կարողությունները, հմտությունները, գիտելիքները:

Հետևություն՝

• Ի՞նչ տվեց այս աշխատանքը մասնակցին,
• Ի՞նչ նորություն կարողացավ ներմուծել Համբարձման ծեսը կատարելիս,
• Կցանկանա՞ նորից կատարել և ծեսերին նոր կյանք տալ:

Արդյունք՝

• Նկարել, տեսագրել, գրի առնել աշխատանքի ընթացքը,
• Ներկայացնել Հյուսիսային դպրոցի ենթակայքում,
• Կրթահամալիրի կայքում՝ ֆիլմի, ֆոտոպատումի, նկարագրության տեսքով:

Երգեր և պարերգեր՝

• Հե՜յ,իմ Նազան,իմ Նազան
• Հո՜յ,Նազան
• Վիճակի երգ
• Վիճակի երգ (շիրակի տարբերակ)
• Նանարի նայ
• Հոյ Մարիամ
• Աղջկեք պար բռնեցեք
• Դան, դան դանեդան
• Կիկլիկո

Պարեր՝

• Էջմիածին
• Արզումանի

Երգերի խոսքեր`

Հեյ իմ նազան իմ նազան

Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:

Լուսնի լուսնակը ես եմ,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Ծովի ձըկնակը ես եմ,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան.

Գիշերով փախչող աղջիկ,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Հետիդ ընկերը ես եմ,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:

Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:

Արտի միջակը խոտ է,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Ծաղիկը խընկահոտ է,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան.

Էրթանք ծաղիկ քաղելու,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Քանի Համբարձում մոտ է,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:

Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:

ՀՈՅ, ՆԱԶԱՆ ԻՄ

Հոյ, Նազան իմ, Նազան իմ,
Ջա՜ն, Նազան իմ, Նազան իմ,
Նազան, դու բարով եկար,
Կանաչ սարերով եկար,
Կարմիր սոլերով եկար։

Հոյ, Նազան իմ, Նազան իմ,
Ջա՜ն, Նազան իմ, Նազան իմ,
Նազան, դու բարով եկար,
Կանաչ սարերով եկար,
Խոր-խոր ձորերով եկար:

Գարնան սիրուն ծաղիկ ես,
Հոյ, Նազան իմ, Նազան իմ,
Ինձ համար աղունակ ես,
Ջան, Նազան իմ, Նազան իմ,
Գլխիս վրով պտույտ տուր,

Հոյ, Նազան, իմ Նազան իմ,
Նաշխուն թև-թիթեռնիկ ես,
Ջան, Նազան իմ, Նազան իմ:
Յար ջան դու բարով եկար,
Կանաչ սարերով եկար,
Խոր-խոր ձորերով եկար:

Վիճակի երգ

1. Մանի ասեմ ու շարեմ,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:
2. Ծաղիկ ունեմ նարընջի,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Տըղա, վեր արի փընջի,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
3. Ես աղջիկ եմ, ալ կուզեմ,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Ոսկին ծալեծալ կուզեմ,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
4. Ծաղիկ ունեմ` ալա յա,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Ալա չի, ալվալա յա,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
5. Արևը կամար-կամար,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Կապել ես ոսկե քամար,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
6. Սարեն կըգա ձիավոր,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Մեր տունը չարդախավոր,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
7. Հըրես եկավ իմ աղբեր,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Երեք օրվա թագավոր,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:

Վիճակի երգ – Շիրակ

Համբարձում է, գարուն է,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Մեր վիճակը սիրուն է,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Էս գիշեր լուսը տեսա,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Իմ յարը դուսը տեսա:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Կայնել ես վարդի հովին,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Քամին տա ծոցիդ մովին:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Ամեն քեզի տեսնելիս,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Համ՝ Համբարձում, համ՝ Զատիկ:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Մանի ասեմ ու շարեմ,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Նանարի նայ

Կրկ.
Նանարի , նանարի , նանար, նայ,
Նանար, նայ, նանարի նայ:/2

Համբարձման երկուշաբթի,
Նանար, նայ, նանարի նայ,
Առա փոցխն ու գերնդի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Գնացի մտա մըջ արտի,
Նանարի, նայ, նանարի նայ,
Ծորեցի ծոր թըփեցի,
Նանարի նայ, նանարի, նայ,
Մանդրիկ, մանդրիկ խորմեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Խորուն խորմի դրեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ։

Կրկ.
Նանարի, նանարի նանարի, նայ,
Նանար նայ, նանարի նայ

Կեմիկ չեղավ, կապեցի,
Նանարի, նայ, նանարի նայ,
Ծամթել կեմիկ արեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Սելիկ չեղավ , բարձեցի,
Նանարի, նայ, նանարի նայ,
Մեջկունք սելիկ արեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Եզնուկ չեղավ լըծեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Կաքավ եզնուկ արեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ։

Կրկ.
Նանարի, նանարի նանարի, նայ,
Նանար նայ, նանարի նայ

Հոտաղ չեղավ , քըշեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Ճնճղուկ հոտաղ դըրեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Խարզան չեղավ, քշեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Սև օձ խարզան արեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Կեսգիշերին քշեցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ,
Քրոջ դռնով ընցուցի,
Նանարի նայ, նանարի նայ։

Կրկ.
Նանարի, նանարի նանարի, նայ,
Նանար նայ, նանարի նայ։

Հոյ Մայրամ

Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:

Մայրամ, արի էս պարը,
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Մեզ համար կասեմ խաղը,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:

Մայրամ, Մայրամ քուր ունիմ,
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Նռան հատիկ, լալա ա,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:

Լուսնակը բոլորել է,
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Ամպի մեջ մոլորել է,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:

Մայրամի պարի համար,
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Զուռնաչուց խըռովել է,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:

Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք

Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի երես գովեցեք:
Ա՜յ երես, շարմաղ երես,
Դու մեզ չթողնես սևերես:

Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի աչեր գովեցեք:
Ա՜յ աչեր, սիրուն աչեր,
Արևի պես փայլու աչեր:

Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի կռներ գովեցեք:
Ա՜յ կռներ, ուժեղ կռներ,
Դուք կշարժեք մեծ-մեծ լեռներ:

Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի հասակ գովեցեք:
Ա՜յ հասակ, բարձր հասակ,
Քեզ կվայելե դափնեպսակ:

Դան, դան, դանեդան,  էջ 17

Դա՜ն, դա՜ն, դանեդա՜ն,
Ձի հավ մը կեր, կոլոտ էր,
Դա՜ն, դա՜ն, դանեդա՜ն,
Փողցեփողոց ման կու գեր,
Դա՜ն, դա՜ն, դանեդա՜ն,
Ինչ որ գտներ՝ կուլ կու տեր,
Դա՜ն, դա՜ն, դանեդա՜ն:
Պուտուկ փլավ էփեցի,
Կոլոտ հավուն կերցուցի:

—   Կոլոտ հավ, ձի ձու ածա:
Տարա տվի դարբընին.
—   Դարբին, ձի դանակ մը տուր:
Դանակ տվի հովըվուն.
—   Հովի՛վ, ձի մաքի մը տուր:
Մաքին տվի Աստծուն.
—   Աստվա՛ծ, ձի ախպեր մը տուր:
—   Ախպե՛ր, ախպե՛ր, ես քեզ շուն,
—   Ի՞նչ իս բարձե քու իշուն:
—   Խընգընե խինե, ապըրշում:

Մի օձ տեսա ճլպտուն,
Փախավ, մտավ Սալբու տուն:
Սալբի նստեր սազ կանա,
Գլուխ կորեր, նազ կանա,
Հավերն էկան՝ քըշ կանա:

Համբարձման թափառիկ խաղիկներ կամ մանիներ

1. Ձեր գեղի շեկլիկ տղեն,
Աշխարհ գիտե՝ քո տերն ա:
2. Մատնիքդ մատովդ չէ,
Սիրածդ սրտովդ չէ:
3. Արև դիպավ էն սարին,
Աստված դուռ բանա բարի:
4. Բասեն, մեռնիմ Արազիդ,
Ընձի հասու մուրազիս:
5. Արազ քու ցավ ու չոռը,
Տանի, լցնե կը ծովը:
6. Սարերին գարուն կուգա,
Քու սիրածը տուն կու գա:
7. Սարերի վրով գնաց,
Քու յարը խռով գնաց:
8. Շեկ յարիդ դրիր ճամփան,
Սուրբ Կարապետ պահապան:
9. Ուռի ծառին բար չըլնի,
Սիրատերին ճար չըլնի:
10. Աղջի, քու չարը տանեմ,
Ես մորդ հավան կանեմ:
11. Սարեն անցան հավքերը,
Կիսատ չի մնա սերդ:
12. Սարերու չափ ունիս դարդ,
Դարդիդ կեղնի դեղ ու ճար:
13. Բախչի միջի ալ վարդ ես,
Լավ տղեն քեզի կուզե:
14. Էրնեկ քեզ հարս տանեին,
Թող թագվորը քոռ ըլներ:
15. Էրնեկ քեզ հարս տանեին,
Թող կեսուրդ գել ըլներ:
16. Դու կառնիս էնպես տղա,
Օր սաղ գեղն ուրախանա:
17. Հավքը թռավ, թառն էլավ,
Բախտիդ գինին դառն (լավն) էղավ:
18. Սուն ու գերան քար է պետք,
Սրտով սիրած յար է պետք:
19. Տղեն արշին ու կես է,
Թե ուզես՝ կեղնի փեսեդ:
20. Բերդի բոլոր կամար է,
Աղջիկ տղի համար է:
21. Թեկուզ աշխարհն ավիրի,
Մեկ է, չեն առնի քեզի:
22. Զըմփիկ, զըմփիկ, զար երա,
Ախչի, գըլխուդ ճար էրա:
23. Սարերը ճամփա կուտան,
Ախպերներդ տուն կուգան:
Թափառիկ խաղիկներ կամ մանիներ

1. Աղջի, սև է քու մազը,
Հերիք քաշեմ քու նազը:
2. Քան լուսինն ամպի տակով,
Սիրտըս կերես կրակով:
3. Սիրուն աղջիկ, նազ ունիս,
Դու իմ հոգում հազ ունիս:
4. Սիրել եմ սերն էրեսին,
Անթառամ թերն էրեսին:
5. Պըզտիկ աղջիկ, համ ունիս,
Ինձ առնելու կամ ունիս:
6. Ինձ սիրող կտրիճ տղեն,
Հազարի մեջ մի բերդ ա:
7. Բուսել ես բաղի միջին,
Դու ես իմ խաղի միջին:
8. Ծագեց արևը սարեն,
Լավացավ սրտիդ յարեն:
9. Գլուխդ բարձր բռնի,
Շեկ տղեն քեզի մեռնի:
10. Արևը մերը մտավ,
Սիրունը տերը գտավ:
11. Աշխարհի մեջ տեր ունիմ,
Յարիս վրա սեր ունիմ:
12. Գարնան բացվի նոր լալա,
Հարսը բերի զույգ բալա:
13. Ամպեր, ամպեր, հեռացեք,
Արուսի բախտը բացեք:
14. Երկան արտը գարի է,
Նշանվելու տարի է:
15. Աստված մեզ տա թող բարին,
Մեր մուրազը կատարի:
16. Բլբուլ լեզուդ լալ մնաց,
Վարդերդ անքաղ մնաց:
17. Նշանածդ չինար է,
Չինար ու բարդի ծառ է:
18. Վեր, հա վեր վեր, վերիկ է,
Վերն օր հավնիս՝ էնիկ է:

Կիկլիկո

Կիկի կիկի կիկլիկո,
Խորոզ տարան Կիկլիկո. Վայ~…….
Ձորն ի վեր ծնեբակ,
Նմանի արեգակ:

Տարան գցին ամբարը,
Վերին դրին մեծ քարը.
Վայ իմ խորոզ Կիկլիկո
Նխշուն խորոզ Կիկլիկո Վայ~……..
Ձորն ի վեր ծնեբակ,
Նմանի արեգակ:

Կատար ուներ արեգակ
Ձենը զնգուն քան զանգակ,
Վայ իմ խորոզ Կիկլիկո
Նխշուն խորոզ Կիկլիկո Վայ~……..
Ձորն ի վեր ծնեբակ,
Նմանի արեգակ: